به نقل از «فرارو»

از کامران بودن تا مرتضی شدن

تاریخ انتشار: ۲۰ فروردین ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۴۸۹۱۷۲

کیستی و چیستی «سیدمرتضی آوینی» بعد از نزدیک به سه‌دهه از شهادت او همچنان در کانون مناقشات و تأویل‌های پرتنش است. «راوی روایت فتح» خود در بستر روایت‌های مختلف قرار گرفته و هر‌کس می‌خواهد نسخه‌ای شخصی یا جناحی از او بپیچد تا او را با روایت خود، «فتح» کند! ریشه این مناقشات از یک‌سو به گذشته او برمی‌گردد و سیر تحولی که از «کامران بودن» تا «مرتضی شدن» و از «سبیل نیچه‌ای» به «ریش مکتبی» طی کرده و از سوی دیگر به اواخر حیات او و برخی دیدگاه‌های سینمایی‌اش ازجمله ستایش سینمای هیچکاک در مقاله «عالم هیچکاک» و سخنرانی‌اش در رد مقوله‌ای به‌اسم «سینمای اسلامی» که بهانه تکفیر و تهدید او شد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

همان‌ها که در روزنامه کیهان و جمهوری‌اسلامی او را متهم به وادادگی در برابر سینمای هالیوود کردند و نوشتند: «آقای سردبیر به خدا هم فکر کنید»، بعد از شهادتش نه‌فقط زیر تابوتش را گرفتند تا خود را تطهیر کنند؛ که حالا سال‌هاست زیر عَلَم او سینه می‌زنند و او را مصادره به مطلوب می‌کنند!

به گزارش هم میهن، فارغ از هرگونه «شیدایی» و «نفرت» نسبت به او و اندیشه‌هایش، آوینی از معدود هنرمندان انقلابی بود که می‌توان جدی‌اش گرفت. می‌توان با او مخالف بود، اما نمی‌توان انکارش کرد. او تلاش‌هایی جدی و نظری در فهم تئوریک سینما داشت، چنانچه «لئوناردو کوارزیما»، مورخ و نظریه‌پرداز سینمایی ایتالیا دیدگاه‌های آوینی را «واقع‌گرایی اسلامی به‌مثابه نظریه فیلم» می‌داند. بیشتر افراد، آوینی را با مستند روایت فتح و صدای گرم و دل‌نشین او بر این مستند جنگی می‌شناسند؛ اما او علاوه بر مستندسازی در حوزه‌های جنگ و مسائل اجتماعی، در زمینه نظریه‌پردازی سینما نیز یکی از افراد صاحب‌نظر بعد از انقلاب به‌شمار می‌رود. بخشی از دیدگاه‌های سینمایی او را می‌توان در مجموعه مقالاتش در مجله سوره و مهمتر از همه کتاب معروف «آیینه جادو» جست‌وجو کرد. واقعیت این است که بعد از دو دهه از شهادت او هنوز درباره آراء و اندیشه‌های سینمایی و هنری‌اش کار منسجم و قابل‌قبولی انجام نشده است. شاید یکی از بهترین و جذاب‌ترین کتاب‌هایی که درباره اندیشه‌های شهید آوینی منتشر شده، کتاب «سینما و افق‌های آینده» باشد که از سوی حسین معززی‌نیا، منتقد سینما و دامادش و به همت مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی منتشر شده است.

شهید آوینی «سینما» را جزئی از کلیت تمدن غرب دانسته و به تفکیک ماهوی آن اعتقادی نداشته است. او تلاش می‌کرد تا نه‌فقط سینما، بلکه همه‌چیز را در نسبت با هویت اسلامی – ایرانی بازتعریف کرده و با آن‌ها دچار یک نوع مواجهه فلسفی شود. در ارتباط با سینما نیز تلاش نظری و ذهنی او بیشتر حول مفاهیمی مثل «درک ماهیت سینما» و «شناخت جوهر سینما» می‌چرخید و سعی می‌کرد تا با کنار زدن حجاب تکنیک، به شناخت و درک درستی از ماهیت و ذات سینما دست یابد.

معززی‌نیا درباره دیدگاه شهید آوینی نسبت به سینمای غرب و سینمای ملی می‌گوید: «توضیح درباره دیدگاه سینمای غرب و نیز سینمای ملی از نگاه شهید آوینی تا حدودی دشوار است، اما در مجموع دو گروه افراد وجود داشتند که نسبت به استفاده از سینمای غرب موضع می‌گرفتند. عده‌ای معتقد بودند که باید از سینمای غرب تبعیت کرد و به‌صورت مستقیم از تمام دستاورد‌ها و نوع نگاه و عملکرد آن‌ها استفاده کرد و عده‌ای دیگر هم بر این اعتقاد بودند که هیچ‌گونه تعاملی نباید با سینمای غرب داشت و باید آن را به‌طور کامل نفی کرد. اما شهید آوینی نگاهی میانه داشت که مختص خود ایشان بود. او به تماشای آثار غربی و آموختن و استفاده از مسائل مثبت و پیشرفت‌های تکنولوژیکی آن‌ها معتقد بود. حتی در این زمینه به نگارش کتاب و تماشای آثار غربی ترغیب می‌کرد. شهید آوینی سینمای ملی را چیزی جدا از فرهنگ نمی‌دانست و برخورداری از هویت ملی را همپایه سینمای ملی تلقی می‌کرد».

شاید برای‌تان جالب باشد که بدانید شهید آوینی با واژه و مفهوم «سینمای اسلامی» مخالف بود و اعتقاد داشت: «به‌نظر من، سینمای اسلامی وجود ندارد که ما این عنوان را این‌طور به‌کار ببریم. من اسلام را حقیقت عالم می‌دانم و وقتی معتقدم به این حقیقت که هنر، بالذات و خواه‌ناخواه با حقیقت عالم نسبت دارد و سینما هم بالطبع نسبتی با هنر دارد؛ پس حقیقت سینما خود‌به‌خود امری است که می‌تواند معنوی و الهی باشد. منتها این موضوع به نوع تقرب ما به موضوع بستگی دارد. ذات سینما، اسلامی نشده که شما بگویید سینمای اسلامی».

منبع: فرارو

کلیدواژه: مرتضی آوینی سینمای اسلامی سینمای غرب شهید آوینی سینمای ملی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت fararu.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فرارو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۴۸۹۱۷۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

«مست عشق» ، زمانی برای مستی سالن های سینما / روایت مولانا و شمس ، پدیده ای فراتر از اکران

عصر ایران - شاید کمتر از یکماه پیش که خبر اکران نزدیک مست عشق در رسانه‌های سینمایی مطرح شد، کمتر کسی پیش‌بینی چنین موفقیتی در گیشه سینمای ایران را برای این فیلم متصور می‌شد.
مست عشق، در اولین روز فروش رکورد بالاترین فروش روز اول سینمای ایران را شکست. پیش از این، بالاترین فروش روز اول سینما در روز تعطیل 2 میلیارد و 300 میلیون تومان بود و در روز غیر تعطیل یک میلیارد و 300 میلیون تومان. اما روایت زیبای شمس و مولانا در اولین روز اکرانش که در یک روز غیر تعطیل رخ داد، این دو رکورد را یکجا شکست و به عدد اعجاب انگیز و بی سابقه 3 میلیارد و 500 میلیون تومان در روز اول اکران رسید.


مست عشق در حالی توانست با 50 هزار مخاطب در روز نخست به این رکورد برسد که پیش از این، تنها فیلم‌های کمدی توان صدر نشینی داشتند و حتی نزدیک شدن به این اعداد برای فیلم‌های غیرکمدی بیشتر شبیه رویا بود.

در حالیکه از اوایل اسفندماه سال گذشته، شایعات پراکنده درباره اکران نوروزی این فیلم در محافل سینمایی مطرح می شد، به یکباره و به دلایل نامشخص (و البته مشخص!) از گردونه اکران نوروز کنار رفت و زمزمه این شایعات از اکران نوروز به اکران عید فطر تبدیل شد. اما عدم اکران این فیلم در عید فطر باز هم بر حواشی نه چندان کم این فیلم افزود تا آنکه عوامل تولید فیلم با رونمایی از موسیقی تیتراژ فیلم با صدای علیرضا قربانی خبر از اکران فیلم در هفته پس از عید فطر دادند اما این خبر نیز نقطه پایان حواشی تمام نشدنی این فیلم نبود چراکه در فاصله یک روز تا شروع اکران، روابط عمومی فیلم خبر از تعویق اکران فیلم به دلایل فنی و آماده نبودن فیلم داد که همین موضوع با توجه به زمان طولانی تولید فیلم، بر حواشی آن بیش از پیش افزود و گمانه‌زنی‌های درخصوص فشار سازمان سینمایی برای انجام اصلاحات در فیلم و مقاومت گروه سازنده در مقابل این درخواست را رقم زد.

به هر روی این فیلم پس از یک هفته تأخیر اعلام شده از تاریخ پنجم اردیبهشت ماه در حالی وارد گردونه رقابت اکران شد که دو فیلم کمدی پر قدرت همچون سالهای اخیر سینمای ایران در این عرصه در حال یکه‌تازی بودند و کمتر کسی شانسی برای مست عشق در رقابت با این کمدی‌ها قائل بود؛ تمساح خونی که به تازگی رکورد رسیدن به فروش یک میلیارد تومان در ۴۰ روز را از آن خود کرده بود و سال گربه که در اولین هفته اکران خود رکورد فروش اولین روز، سه روز اول و هفته اول فیلم‌های سینمایی را بدست آورده بود.

اما پیش‌فروش پانصد میلیون تومانی در اولین روز آغاز پیش فروش و در فاصله سه روز مانده تا شروع اکران فیلم، زنگ خطری جدی برای فیلم‌های رقیب بود که این بار با حریفی دست و پا بسته رو به رو نخواهند بود.

استقبال از پیش فروش فیلم چنان زیاد بود که بسیاری از سینماهای کشور از بامداد روز چهارشنبه، اکران فیلم را با سانس‌های فوق‌العاده آغاز کردند. اتفاقی که سالها بود برای فیلم‌های غیر کمدی در سینمای ایران تبدیل به رویا و آرزو شده بود.

مست عشق در زمان انتشار این گزارش، فروش 28 میلیارد تومان در فاصله تنها ۵ روز از شروع اکران را پشت سر گذاشته و تمامی رکوردهای سینمایی را از آن خود کرده است.

استقبال بسیار زیاد مخاطبان از فیلم، سالن‌های پر از تماشاگر در تمامی سانس‌ها از سانس‌های اصطلاحاً مرده ساعت ۱۳ و ۱۵ عصر تا سانس‌های فوق‌العاده‌ی بعد از نیمه شب، همگی نشان از علاقه بینندگان و به دست گرفتن نبض مخاطب توسط این فیلم دارد. موضوعی که برای نخستین بار در تاریخ سینمای ایران توسط یک فیلم آن‌ هم با حال و هوای عشق و حول زندگی شاعران و اسطوره های ادبی ایران زمین شکل گرفته است.

تشویق‌های مردم در انتهای فیلم در سالن‌های سینما، همخوانی ترانه علیرضا قربانی با شروع تیتراژ پایان فیلم در سالن‌ها، تقاضای بلیت برای نشستن بر روی زمین در حالی که ظرفیت سالن‌ها تکمیل شده است و به اشتراک گذاشتن لحظاتی از فیلم با دیالوگ‌های شمس و مولانا در این فیلم در شبکه‌های اجتماعی توسط مخاطبان، همه و همه در حالی رخ ‌می‌دهد که این اتفاقات را تنها و تنها در ایام رونق و شکوه جشنواره‌ فیلم فجر سال‌های دور شاهد بودیم.

از سوی دیگر اقبال منتقدان و اهالی سینما نسبت به این فیلم نیز در نوع خود جالب توجه و حائز اهمیت است. گویی برای اولین بار در تاریخ سینمای ایران، گروهی دست به تولید فیلمی زده‌اند که توانسته توجه همزمان مخاطبان عام و منتقدان خاص‌اندیش و نکته‌سنج سینما را جلب نموده و در یک نقطه مشترک به هم برساند؛ اینکه با فیلمی خاص، با قصه‌ای جذاب و روایتی پر کشش همراه با تولید و پروداکشن قابل قبول مواجه هستیم.

بدون شک دستیابی به چنین ترکیبی از رضایت قاطبه مخاطبان در این فیلم می‌تواند، راهنمای سایر تهیه‌کنندگان و کاگردانان سینمای ایران برای تولید بیشتر آثاری از این دست و در نهایت، نیل به هدف اعتلای سینمای ایران باشد و در حالی که در سالهای اخیر، نگاه تجاری حرف نخست را در سینمای ایران زده و تفکر سنتی بر این اعتقاد بوده است که تنها فیلم های طنز قابلیت اقبال عمومی را دارد، مست عشق می‌تواند مسیر جدیدی را در تاریخ سینمای ایران باز نماید.

 ادبیات کهن پارسی، سرشار از قصه های جذابی است که با بروز و ظهور پدیده هایی همچون مست عشق، فضای سرمایه گذاری برای تولید بیشتر آثاری از این دست که به نوعی ادای دین به فرهنگ و ادب و تاریخ و تمدن ایران و اعتلای آن است را بیش از پیش تسهیل خواهد نمود و البته باید این نکته را نیز بپذیریم که اقبال عمومی مخاطبان به آثار کهن ایرانی از جمله حکایت مولانا و شمس در مست عشق یک پیام روشن دارد و آن هم تغییر ذائقه مخاطب است.

اگرچه شاید برای پیش‌بینی سقف فروش مست عشق و حد نهایی اقبال مخاطبان به این فیلم کمی زود باشد، اما مسیر پیش‌رو و میزان فروش این فیلم تا این لحظه، نشان از تداوم این اشتیاق مردم نسبت به فیلم و شکل‌گیری عصر جدیدی در سینمایی ایران دارد که در آن عمق و اندیشه آثار سینمایی حرف اول را خواهد زد.

کانال عصر ایران در تلگرام بیشتر بخوانید: برای تماشای بازیگران ترکیه‌ای یا قصۀ شمس و مولانا؟ «مست عشق» نیامده رکورد فروش روز اول سینمای ایران را شکست هستی تا سرمستی؛ به بهانه فیلم «مست عشق»